Az Bilinen Bir Beyin Besiniyle Bağlantılı Sirkadiyen Ritim ve Alzheimer
Çoğumuz altın yıllarımızı ve emeklilik özgürlüğümüzü dört gözle bekleriz. Bununla birlikte, bazı insanlar için bu on yıllar kafa karışıklığı ve hızlı bilişsel gerileme ile kendini gösteriyor. Alzheimer hastalığı, gerçek tedavisi olmayan (ancak çok az etkili tedaviyle) ve yaşlıları etkileyen en yıkıcı nörodejeneratif hastalıklardan biridir. Yapılan çalışmalar sirkadiyen ritim bozuklukları ile Alzheimer hastalığı arasında bir bağlantı bulmuştu, ancak tam bağlantıyı belirleyemedi. Yeni araştırmalar, çeşitli gıdalarda bulunan “spermidin” adı verilen bir poliaminin yaşa bağlı çok çeşitli beyin değişikliklerini önleyebileceğini ve hatta tedavi edebileceğini ileri sürüyor.
Spermidin nedir?
Vücudumuzdaki hücreler farklılaşır ve her hücre değişik işlevleri yerine getirmekten sorumludur. Sonuç olarak, farklı hücrelerin farklı beslenme ihtiyaçları olabilir. Araştırmacılar, dokuya özgü çeşitli besin maddelerinin rollerini keşfetmeye yeni başlıyor. Spermidin, beyinde çok önemli rol oynayan ve bir poliamin olan bu özel besinlerden biridir. Peynir, soya, mantar ve mercimek gibi çok çeşitli gıdalarda bulunur.
Beynimiz, sinapslara bağlı karmaşık bir nöron sistemi kullanarak iletişim kurar. Bir elektrik prizindeki fiş gibi, bu sinapslar bilgileri birbirlerine aktarır. Bu bilgiyi nörotransmiterler ve elektriksel uyarılar yoluyla iletebilirler. Zamanla bu sinapslar yavaşlamaya başlayarak mesajların ve sinyallerin etkili bir şekilde iletilmesini zorlaştırır. Aslında, bu sinapslar genellikle Alzheimer hastalığı gibi yaşa bağlı nörodejeneratif hastalıklarda problemli olan ilk alandır. Araştırmalara göre spermidin, sinapsların bu bozulmasını yavaşlatıyor veya durduruyor ve beyin dokusunun en iyi şekilde yaşlılığa kadar işlev görmesini sağlıyor.
Yeni araştırmaya göre spermidin, metabolik atıkları ve ölü hücreleri temizleyerek sağlıklı nöronlarının ve sinapsların korunmasına yardımcı oluyor. Bu durum, hücrelerde atık ürünlerin birikmesinin hastalığa önemli bir katkıda bulunduğu Alzheimer hastalığı gibi hastalıklar için önemlidir. Bu birikim yavaşladığında, beyin çok daha yavaş bir düşüş hızıyla daha hızlı çalışabilir. Mesajlar, sinapslar arasında daha hızlı ve verimli bir şekilde yayılır. Bu temiz ve akıcı beyin alanının sirkadiyen ritim üzerinde de etkileri var gibi görünüyor.
Hastalıkta spermidinin rolü
Düşük spermidin seviyeleri, hem sirkadiyen ritimdeki bozukluklarla hem de Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Deney hayvanlarının yanı sıra in vitro kültür hücreler üzerinde yapılan çalışmalar, beslenme nedeniyle gün içinde dalgalanan poliamin düzeylerinin sirkadiyen saatlerin önemli bir düzenleyicisi olduğunu bulmuştur. Bu, amin spermidini içerir. İnsanlar bu besinleri yeterince almadıklarında, genellikle yaşlılarda ve Alzheimer hastalığı olan kişilerde görülen uzun bir sirkadiyen ritme sahip olurlar. Öte yandan, Alzheimer ve diğer dejeneratif hastalıkları olan kişilerde görülen sirkadiyen işlev bozukluklarının çoğu, spermidin gibi poliaminler eklenerek etkili bir şekilde tedavi edilebilir.
Spermidin ayrıca Alzheimer hastalığı olan kişilerde önemli beyin bölgelerinde düşük görünmektedir. Alzheimer hastaları, beynin bilişsel ve hafıza ile bağlantılı alanlarında sağlıklı beyin fonksiyonuna sahip yaşlılara göre bu poliaminden ortalama yüzde 35 daha azına sahiptir. Bu, değişmiş “hücre temizliğine” ve daha yavaş işleve yol açarak, sonunda nöronal dejenerasyona ve ölüme katkıda bulunabilir. İnsanlara benzer şekilde yaşlılıkta bilişsel gerileme yaşayan bir sinek türü olan Drosophila üzerine yapılan bir çalışma, basitçe bir spermidin takviyesi eklemenin beyindeki hücre onarımını ve metabolik atıkları ortadan kaldırırken bilişsel işlevi hemen iyileştirebileceğini buldu.
Sirkadiyen Ritim ve Alzheimer Hastalığı Arasındaki Olası Bağlantı
Spermidin, nörodejeneratif hastalık ve sirkadiyen ritimdeki değişikliklerin bağlantılı olduğu mekanizma olabilir. Alzheimer hastalığının insanların uyku-uyanma döngüsünde değişikliklere neden olabileceği iyi bilinmektedir. Ayrıca, birkaç çalışma, küçük yaşlarda değişen bir sirkadiyen ritmin daha yüksek bir Alzheimer riskini öngörebileceğini ileri sürmüştür. Düşük spermidin seviyelerinin bu bozuklukların her ikisine de bağlı olması, bu poliamin eksikliğinin her ikisine de neden olabileceğini düşündürmektedir. Bu yeni çalışmalar umut vericidir çünkü sirkadiyen işlev bozuklukları ve nörodejeneratif hastalık arasındaki bağlantı için olası bir mekanizma sunarlar. Ek olarak, gelecekte etkili tedaviler için umut sunarlar. İleride, insanlar yaşa bağlı nörolojik değişikliklerin çoğunu düzelten bir takviye alabilirler.
Sağlıklı Bir Sirkadiyen Ritmi Desteklemenin Doğal Yolları
Çoğu insan iyi bir gece uykusu aldıklarında kendilerini daha sağlıklı hisseder ve daha net bir beyne sahip olur. Bunu başarmanın birkaç yolu var. Uzmanlar, iyi düzenlenmiş bir sirkadiyen ritmi korumak için melatonin takviyesi almak ve iyi uyku ritmi sağlamak gibi basit yaşam tarzı değişiklikleri önermektedir. Bununla birlikte, daha fazla spermidin yemek de faydalı olabilir. Diyetinizde bu poliaminden daha fazlası olsun istiyorsanız, aşağıdakileri içeren yiyecekleri seçin:
tam buğday tohumu
soya fasulyesi
çedar peyniri gibi eski peynirler
mantarlar
baklagiller, özellikle mercimek ve nohut
Bazı insanlar diyetlerinde bu gıdalardan yeterince almazlar ve bu nedenle daha fazlasını yemeye çalışarak fayda görebilirler.
Alzheimer hastalığı, yaşlılığı etkileyen en yıkıcı hastalıklardan biri olmaya devam ediyor. Bununla birlikte, bu yeni araştırma, riskimizi azaltabileceğimiz somut ve basit bir yol sunuyor. Şu anda piyasada hiç spermidin takviyesi bulunmamakla birlikte, optimal bilinç ve hafızaya sahip olmamıza yardımcı olacak bu besleyiciden yeterli miktarda sağlıklı gıda bulunmaktadır.