Kısa Uyku (Şekerleme, Uyuklama): Faydalı mı, Zararlı mı?
Batı dünyasında, uyuklama çoğu zaman çocuklarla ilişkilendirilir. Yetişkinler için gün ortasında ki uykunun normal olduğu kültürler olsa da çoğumuz geceleyin dinlenmeye çalışıyoruz. Bununla birlikte, öğleden sonraları uyku isteği programlanabilir ve bazen çok cazip gelir. Uyuklama bizim için gerçekte iyi mi? Hızlı bir siesta ihtiyacımız var mı? Bu soruları cevaplayacak olan bilim karışık cevaplar sunmakta.
Sirkadyen ritmimiz ayık ve uykulu durumlarımızı kontrol eder. Bazen uyanık olmak istediğimiz zaman, sağlıklı bir insan vücudu, daha dikkatli olmamıza yardımcı olan kortizol gibi hormonlar üretecektir. Benzer şekilde, gece melatonin ve dinlendirici uykuyu destekleyen diğer hormonlarda üretim artışına sebep olmakta.
Sirkadyen biyoloji araştırmacıları öğleden sonra meydana gelen durgunluğa temel olabilecek hormonal bir durum belirledi. Öğle vakti kısa bir uyku çekmeye hazır olduğumuzu gösteren bazı faktörler vardır. Beyin dalgalarımız uykudan önceki duruma benzer hale gelir ve nörotransmitterler uyanıklık yerine uykulu olma durumunu desteklerler. Kronobiyolojide yapılan son bir çalışmada insanlar dışarıdan bir uyarı verilmeden kendi hallerine bırakıldığında, öğleden sonra kısa bir uyku eğiliminde olduğunu ve geceleri daha uzun periyotlarda uyuduklarını bulmuştur. Modern yaşam her zaman izin vermese bile, şekerleme (kısa uyku) doğal insan rutinlerinde bir yere sahiptir.
Uyuklamanın Faydaları
Kestirmek kesinlikle faydalıdır ama sağlıklı mıdır? Sirkadyen biyoloji araştırmaları belirgin sağlık faydalarının olabileceğini düşünmektedir. Şekerleme yapanlar daha düşük kan basıncına sahip olma eğilimindedirler ve daha az anti-hipertansif ilaçlara ihtiyaç duyarlar. Buna ek olarak, genellikle daha iyi hatırlama özelliğine sahiptirler ve uykudan sonra uyanık olup daha üretken hale gelirler ve kazalara daha az eğilimlidirler.
Uyuklamanın Negatif Etkileri Var mıdır?
Araştırmacılar ve diğer sağlık uzmanları, uyuklamanın net biyolojik avantajlarını belirlerken bazıları da dezavantajlara sahip olabileceğini ileri sürmektedir. Örneğin, gece uyku problemi yaşayan insanlar, uykusuzluğun gün içinde yapacağı bir şekerleme ile kötüleşeceğini görebilirler. Bunun yanında, iyi uyuyanlar gün içerisinde az da uyusa dahi gece biraz daha az uyumaya başlayacaktır.
Bazı insanlar uykuda uyanık olma eğilimi gösterirler ve uyandıktan sonra kendilerini halsiz hissetmektedirler. Bu insanlar aslında şekerlemenin kendilerini daha yorgun hissettirdiğini görebilirler. Son olarak, bazı tıbbi bozukluklar, gün boyunca daha fazla uyku çekilmesini sağlayabilir.
Şekerleme İle İlgili Bazı İp Uçları
Günde kısa bir uykunun vücudunuz ve yaşam tarzınız için iyi bir fikir olduğuna karar verirseniz, en iyi sonucu almanın birkaç yolu vardır. İlk olarak, uykuyu çok kısa bir süre için planlayın. 10-30 dakikadan daha uzun bir şekerleme, sizi daha sonra uyku atalet olasılığına sahip hale getirecektir. Şekerlemenin ne zaman yapılacağı da ayrıca önemlidir. Birçok insan doğal olarak tam öğle vakti uykulu bir hal almakta bu da verimliliği bozmadan uyumaya başlamanın faydalarını elde etmek için harika bir zamanlama yapmaktadır.
Eğer bir şekerleme yapacaksanız bunu değerli hale getirin. Rahat bir şekilde uzanabileceğiniz ve gözlerinizi kapatabileceğiniz sessiz bir yer bulun. 30 dakika bile süren kısa bir uyku kalan günlük faaliyetlerinize başlamadan önce size ihtiyacınız olan dinlenmeyi sağlayacaktır.
Uyuklama (şekerleme) hem avantajları hem de dezavantajları beraberinde getirir, ancak genel olarak sağlıklı bir alışkanlık gibi gözükmektedir. Öğle yemeğinden sonra kısa bir süre uyumaya ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız ve programınız buna izin veriyorsa, olumsuz bir etkisi olmayan bir uykudan faydalanmakta muhtemelen yarar vardır.