MS Multiple Sklerosis (Çoklu Skleroz)
Multiple Skleroz (MS) hem beyinde hem de omurilikte merkezi sinir sistemini (CNS) etkiler. En sık görülen formu tekrarlayan MS’dir ki burada tek gözde görme kaybı, belden aşağıda iğne gibi batmalar ve çift görme gibi problemlerdir. Bu durum iyileşmeden önce birkaç günden haftaya kadar tutarlı bir şekilde devam eder. Hastalık sıklıkla kendini tekrarlayabilir; gelir ve birden yok olur. Progresif MS olarak adlandırılan olağandışı durum kademeli olarak kötüleşmeyi içerir ki bu durumda yürümek dahi zorlaşır.
MS kadında daha sık görülür, Progresif MS, erkekleri kadınlardaki sıklıkla etkiler. Hastalık her yaşta görülebileceği gibi, daha çok 20 ve 40 yaş aralığında görülür. MS hastaları uzun süre klinik olarak stabil kalabilirler. Bununla birlikte, hastalık ortadan kalkmaz, tedavi edilmeyen hastalarda devam eden biriken kalıcı hasar vardır. Bu nedenle, erken teşhis çok önemlidir, çünkü nüks eden MS formunu tedavi etmek için onaylanmış hastalık modifiye edici terapötikler vardır. Tedaviye erken başlandığında iyi ve uzun vadeli sonuçlar görülür, bu nedenle MS’in en erken semptomlarını tanımak çok önemlidir.
MS, hastalığa genetik bir yatkınlığı olan insanlarda henüz bilinmeyen bir çevresel veya enfeksiyöz ajan tarafından tetiklenen bağışıklık sisteminin bozulmuş regülasyonunu içeren karmaşık bir patolojik sürecin nedeniymiş gibi görünmektedir. Bağışıklık hücreleri merkezi sinir sistemine girer ve oto-immün (vücudun kendi savunma hücrelerinin kendi hücrelerine saldırması) saldırıya neden olur ve nihayetinde akson denilen sinir hücrelerinin iletim yapan kısımlarını saran miyelin tahrip olur. Miyelin kılıf hasar gördüğünde, sinir uyarılarının iletimi bozulur ve motor becerileri, duyu algıları, koordinasyon veya diğer işlevlerle ilgili sorunlara yol açar.
Araştırmacılar, iltihabı tetikleyen şeyin ne olduğundan emin değiller. En yaygın teoriler, bir virüs veya genetik kusur ya da her ikisinin bir birleşimini göstermektedir.
Şu anda multipl skleroz için bilinen bir tedavi mevcut değildir. Bununla birlikte, hastalığı yavaşlatan terapiler vardır. Tedavinin amacı belirtileri kontrol etmek ve normal bir yaşam kalitesini korumanıza yardımcı olmaktır.
Multipl sklerozun ilerlemesini yavaşlatmak için kullanılan ilaçlar aşağıdakileri içerebilir:
- Bağışıklık sistemini kontrol etmeye yardımcı olan immün düzenleyiciler şunlardır; interferonlar, monoklonal antikorlar, glatiramer aseta, mitosantron, metotreksat, azatioprin, siklofosfamid ve natalizumab.
- Krizlerin şiddetini azaltmak için steroidler kullanılabilir.
Belirtileri kontrol altına alacak ilaçlar aşağıdakileri içerebilir:
- Lioresal (Baclofen), tizanidin (Zanaflex) veya benzodiazepin gibi kas spazmlarını azaltmak için kullanılan ilaçlar
- Üriner sorunları azaltmak için kolinerjik ilaçlar
- Duygudurum veya davranış belirtileri için antidepresanlar
- Yorgunluk için amantadin
Aşağıda ki adımlar, bazı multipl skleroz semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir;
- Yeterince dinlen. Yorgunluk, multipl sklerozun ortak bir semptomudur ve dinlenmek sizi daha az yorgun hissetmenize neden olabilir
- Egzersiz. Düzenli aerobik egzersiz, hafif ile orta dereceli MS’iniz varsa bazı avantajlar sunabilir. Faydaları arasında güç, kas tonusu, denge ve koordinasyonun iyileşmesi ve depresyona yardımcı olması yer alır. Yüzme, ısı ile rahatsız olan MS’li insanlar için iyi bir seçenektir
- Sıcağa karşı dikkatli ol. Aşırı ısı aşırı kas güçsüzlüğüne neden olabilir. Multipl skleroz hastası olan bazı insanlar ısıdan rahatsız olmazlar ve sıcak banyoların ve duşların tadını çıkarabilirler ancak kendinizi aşırı ısıya maruz bırakmadan önce nasıl tepki vereceğinizi bilene kadar çok dikkat edin. Gerektiği durumda sizi dışarıya çıkaracak yakınlarda birisi yoksa, sıcak küvet veya saunaya girmeyin. Isıya bağlı belirtilerin veya semptomların kötüleşmesine maruz kalırsanız, birkaç saat kendinizi serinlemeye bırakın sonuçta normal durumunuza döneceksiniz.
- Sakin ol. Çoklu skleroz bulunan birçok kişide, ısı ile ilişkili MS semptomlarında kötüleşme görülür. Sıcak ve nemli bir yerde yaşıyorsanız, evinizde klima bulundurmayı düşünmeniz gerekmektedir.
- Dengeli yemek yiyin. Sağlıklı, dengeli bir diyet, bağışıklık sisteminizi güçlü tutmaya yardımcı olabilir.
Sonuç
MS bir beyin hastalığıdır. Nöronun bir parçası olan akson uzantısı bilgiyi başka nöronlara ya da kas sistemine iletir. Bu aksonların iletiyi (yani bilgiyi) hızlı ve etkili bir şekilde iletebilmesi için aksiyon potansiyelinde herhangi bir kaybın olmaması gereklidir. Bu ise aksonların etraflarından yalıtılması ile mümkündür. Merkezi sinir sisteminde (beyin + omurilik) aksonları Oligodendrosit olarak adlandırılan glial (destekleyici) hücreler bir örtü gibi aksonların etraflarını sarar ve bunları korurlar. Böylece beynimizde sinirsel trafik etkili ve düzenli bir şekilde işler.
MS hastalığı beynin bir bölgesinde bu örtüyü yapan Oligodendrosit hücrelerinin artık aksonlar etrafında yalıtkanlığı yapamaması sonucunda, elektriksel iletkenliğin (aksiyon potansiyeli) yitirilmesidir. Bu durum kendi bağışıklık hücrelerimizin bu Oligodendrositlere saldırması sonucu oluşmaktadır. Bu saldırının neden oluştuğu araştırma konusudur ancak bakteri ya da viral bir etkinin yanında teknolojik gelişmenin sebeplerinden olarak beslenme alışkanlığının değişmesine kadar gidebilecek bir nedenler zinciri söz konusudur.
MS düzeltilebilir bir hastalıktır. Burada normalleştirilmesi gereken yapı nöronların akson kısımlarıdır. Aksonların etrafındaki miyelin kılıf tekrar kendini yapar hale geldiğinde, bozulmuş olan nöronlar arasında ki iletişimde tekrar eski normal haline gelecektir.
Ne yapmalı? Öncelikle “Biyolojik bütünlüğün” sağlanması gerekmektedir. Herhangi bir tedaviye başlamadan önce ya da bu tür bir hastalığa yatkınlık varsa, mutlaka vücudumuzun inorganik ve organik madde eksikliğinin giderilmesi gereklidir. Günlük dozda alacağımız ve özellikle enzim sistemlerinin çalışmasına yönelik maddeler, biyolojik bütünlüğümüz onarılmasına ve normalleşmesine yardım edecektir.