Melatoninin Antioksidan Olarak Kullanılmasında Yeni Yaklaşımlar

Geçtiğimiz son 20 yıl içinde melatonin ve kronobiyoloji hakkında bir çok araştırma yapıldı. Artık melatoninin sadece uyku için önemli olmadığını, ancak çeşitli fonksiyonlar için de önemli olduğunu biliyoruz. Melatoninin antioksidan özelliği üzerinde yapılan yeni araştırmaya göre, bu sirkadyen hormon, hücrelerimizi ve özellikle de mitokondrilerin sağlıklı ve hasarsız kalmasını sağlamada önemli bir rol oynayabilir.

Antioksidanlar ve Sağlık

Çoğu insan antioksidan terimine aşinadır fakat ne anlama geldiğini gerçekte bilemeyebilir. Vücudumuz enerji üretmek için oksijen kullanır, bu yüzden hücrelerin canlı kalması için nefes almak önemlidir. Bu sürecin bir kısmı, elemental oksijeni veya O₂‘yi serbest radikaller adı verilen iki negatif yüklü oksijen atomuna ayırmayı içerir. Bu atomlar negatif yüklü olduğu için, hücrede bulunan diğer proteinlere bağlanabilir ve bunları işe yaramaz hale getirirler. Bu durum hassas yapılara zarar verir ve hatta hücreyi öldürebilir.

Oksijen, ana serbest radikal olmasına rağmen tek serbest radikal kaynağı değildir. Ayrıca çevremizde güneş ışığına, radyasyona ve bazı toksinlere tepki olarak serbest radikaller üretebiliriz. Ne yazık ki, bu serbest radikaller erken yaşlanma, kardiyovasküler hastalık, kanser ve çeşitli hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Antioksidanlar, bu serbest radikalleri nötralize ederek hastalığın önlenmesine yardımcı olur, böylece hasar vermeden önce hücreden güvenle çıkarılabilirler. C vitamini gibi çeşitli vitaminler antioksidanlar gibi davranır. Aynı zamanda insan vücudunun melatonin formunda kendi antioksidanını yaptığıda bilinmektedir.

Uykudan daha fazla: Antioksidan Olarak Melatonin

Melatonin omurgasızlar dahil olmak üzere hemen hemen her canlı tarafından yapılır. Pineal bezinde üretilen bu hormon, uykuya dalmamıza yardımcı olur. Bununla birlikte, rolü uykudan çok daha fazladır. Çoğu hayvan uykuda önemli hücre onarımı işlemleri gerçekleştirdiği için melatonin, tamir ve genel temizlik hizmetlerine başlamak için bir işarettir. Ayrıca, kendi başına bir antioksidan gibi davranıyor gibi görünüyor. Doğrudan oksijene ve nitrojen radikallerine bağlanır ve hasar görmelerini önler. Ayrıca diğer antioksidan enzimler yapmak için vücudu uyarır.

Bu, vardiyalı çalışan ya da başka şekilde sirkadyen ritmi bozulan kişilerin kalp hastalığı, kanser ve diğer hayatı tehdit eden sendromlar geliştirme riskinin istatistiksel olarak daha yüksek olmasının bir nedeni olabilir. Bu tür kişiler çok fazla melatonin üretmezler ya da düzensiz bir şekilde üretirler ve oluşan hasarın hızlı ve verimli bir şekilde onarılması zorlaşır.

Melatoninin Mitokondrilerdeki Rolü

Melatoninin güçlü antioksidan rolü, hücrenin iç kısımlarına, mitokondrilere kadar uzanabilir. Mitokondri, hücrenin güç merkezi olarak da bilinir, oksijen ve besinlerden gelen maddelerin kullanılabilir enerjiye dönüştürüldüğü yerdir. Bu reaksiyonların bir sonucu olarak, serbest radikallerden zarar görmesi de özellikle yüksek risk altındadır.

Yeni bir araştırmaya göre, melatonini bakterilerde ve ilkel organizmalarda bile mitokondriye hareket ettiren özel taşıyıcı proteinler vardır. Mitokondriye girdiğinde, melatonin “apex antioksidan” veya ana antioksidan olarak işlev görür. Serbest radikalleri temizler, diğer antioksidan enzimlerin üretimini başlatır ve enerji üreten reaksiyonları daha verimli hale getirir, böylece daha az serbest radikal oluşur. Mitokondri, genel kan dolaşımından aldıklarına ek olarak, küçük miktarlarda melatonin üretir. Bu durum daha önce bildiğimiz antioksidan özellikli melatonini daha önemli bir molekül haline getirmektedir.

Sağlıklı Melatonin Düzeylerinin Korunması

Bu, uyku bozukluğu olan milyonlarca insan için kötü bir haber olabilir. Sonuçta, melatonin sağlık açısından çok önemliyse, bunun eksikliği kesinlikle dikkate alınmalıdır. Ancak, bu yeni çalışmada da iyi haberler var. Birincisi, pineal bezden üretilen melatonin önemli olsa da, mitokondrinin de küçük miktarlarda kendi ürettiği anlaşılmaktadır. Uyku bozukluğu olan insanlar bile en çok ihtiyaç duyulan bu hormonun alt seviyesine sahip olacaklardır. İkincisi, bir kişinin uykusunu iyileştirmenin ve böylece melatonin üretimini arttırmanın birçok yolu vardır;

• Işıkları özellikle de ekranları yatmadan bir saat kadar önce kapatmak
• Hafta sonları bile, her gün aynı saatte yatmak ve uyanmak
• Gerekirse ışığı engellemek için kalın perdeler kullanarak, sokak lambalarından ve diğer harici ışık kaynaklarından gelen ışık kirliliğinden kaçınmak
• Bu yöntemler başarısız olursa, doktorunuza bir melatonin takviyesi için başvurmak

Melatonin, hayvan yaşamının en göze çarpan unsurundan biridir ve bakterilerden böceklere ve memelilere kadar, canlılardaki benzer işlevleri yerine getirir. Bu, rolünün hayatta kalmak için gerekli olduğunu gösterir. Melatoninin mitokondrilerde antioksidan rolüyle ilgili bu yeni keşif, bu hormonun insan sağlığına etkileri söz konusu olduğunda, sadece buzdağının ucunu keşfettiğimizi göstermektedir.