Otizm Spektrum Bozukluğunda Yeni Bilgiler
Araştırmacılar nöbetleri tedavi etmek için yeni bir bileşik üzerinde çalıştıklarını ve migrenin otizm ile ilişkili özelliklere neden olabileceğini rapor etmektedirler.
Çalışma Oregon Devlet Üniversitesinde gerçekleştirildi. Bu çalışmada örnek model olarak zebrafish (zebra balığı) kullanıldı ve valproik asit verildiğinde otizm spektrumu bozukluğu (ASD) ile ilişkili fenotip ve davranış özelliklerini incelediler.
Araştırmacılar bu tip bir sorunda bu modelin kullanışlılığı üzerinde durmaktadırlar. Araştırmacılar, Otizm ile ilişkili, insanlarda anlaşılması güç olan genetik ve çevresel faktörlere çok hızlı bir şekilde bakılabileceğini söylüyor. Bu modeldeki genetik analizin kolaylığı ve hızı, bir kemirgen modele kıyasla çok daha caziptir. Otizm sprektrumu bozukluğu 5 ilişkili sinirsel gelişim bozukluğu ile kendini gösterir; sosyal etkileşimde bozukluk, sözlü ve sözsüz iletişimde eksiklik, davranışların tekrarlayan kalıpları ve duyusal uyarımlara olağandışı hassasiyet.
Otizmin arkasında ki tüm faktörlerin tümü bilinmemektedir fakat etiyolojisinde hem çevresel hem de genetik unsurlar rol oynamaktadır. Özellikle hamilelik esnasında iki ilaca maruz kalmak sorunlara sebebiyet verebilmektedir ki bu ilaçlar; talidomid (ciddi doğum kusurlarına sebep olmaktadır) ve valproik asittir.
Otizm tanıları 1990’lardan beri artmaktadır. Hastalık Kontrol Merkezlerine göre 68 çocuktan biri otizm spektrum bozukluğuna sahip olacaktır. ASD, tüm ırk, etnik ve sosyo-ekonomik grupları hedef alırken, erkeklerde (42’de 1) kızlardan (189’da 1) 4.5 kat daha fazla görülmektedir.
Zebra balığı, yaklaşık beş gün içinde bir hücreden yüzen bir balığa gelişen küçük bir tatlısu türüdür. Hızla çoğalırlar ve çevresel kirleticilerin ve ilaçların erken embriyonik gelişim üzerindeki etkileri de dahil olmak üzere omurgalıların gelişimini ve genetiğini incelemek için özellikle faydalıdırlar. Zebra balığı, insanlara moleküler, genetik ve hücresel seviyelerde dikkate değer bir benzerlik gösterir, bu da zebra balığından elde edilen birçok bulgunun derhal insanlara uyarlanabileceğini göstermektedir. Embriyonik zebra balığı, çok hızlı gelişir, şeffaftır ve az miktardaki suda kolaylıkla muhafaza edilebilirler.
Yapılan bir çalışmada döllenmeden sekiz saat sonra başlayarak, valproik asidi (VPA) zebra balığı embriyolarına uygulamak, ASD’de makrosefalik fenotipinde anlamlı bir artışa neden oldu; yani büyümüş bir baş. Ayrıca, embriyolar ve larvalarda hareket davranışlarının hiperaktivitesine ve ASD benzeri larval sosyal davranışlara eğilim yarattı.
ASD benzeri özelliklere ek olarak, gelişmekte olan beyinde VPA maruziyetinden sonra olgun yeni doğan nöronların ve nöral kök hücrelerin aşırı büyümesi gözlendi.
Sırada ne var? Bu canlıda davranış modelleri kurulabildiğine göre, genetik ve çevresel etkileşimleri incelemeye başlayıp, insanlarda otizme neden olabilecek potansiyel faktörlerin incelenmesi planlanmakta.
28.01.2018 (Neurosciencenews)